Iran i Rosja: Nowa para potęg na Bliskim Wschodzie

Wspólne operacje w Syrii zbliżyły Iran i Rosję bardziej niż cokolwiek innego od czasu II wojny światowej. Zachód musi przygotować się do umacniającego się trendu, że te dwa kraje będą stanowiły siłę współkształtującą region Bliskiego Wschodu w bliższej i dalszej przyszłości.

„Iran and Russia: The Middle East’s new power couple”, najnowszy raport ECFR, przedstawia w jaki sposób Moskwa i Teheran uformowały efektywną koalicję wojskową w Syrii na rzecz wsparcia reżimu Assada. Te działania wzmocniły pozycję dyktatora, a także przyczyniły się do wzrostu aktów przemocy, których rezultatem jest zwiększona liczba uchodźców zmierzających do Europy. Doprowadziły również do marginalizacji Europy na ścieżce dyplomatycznej. Sierpniowa decyzja Iranu dotycząca zezwolenia na użycie bazy powietrznej w Shahid Nojeh przez rosyjskie wojska do przeprowadzania nalotów w Syrii była bezprecedensowa . Utrzymanie przewagi w Syrii jest kluczowe dla polityki zagranicznej Teheranu. 

Pogłębiające się zależności pomiędzy Rosją i Iranem były początkowo inspirowane przez poniekąd pokrywające się wizje globalnego porządku, wspólną opozycję wobec polityki Zachodu na Bliskim Wschodzie oraz potrzebę utrzymania strategicznego znaczenia w regionie.

Dla Moskwy Teheran jest dziś przydatnym sprzymierzeńcem w bardzo niepewnym regionie oraz ważnym partnerem powstrzymującym regionalne ambicje USA.. Polityka Kremla wobec Iranu przeszła zmianę w 2012 roku po tym jak Rosja zredefiniowała swoje relacje z Zachodem. Moskwa, rozczarowana porażką słynnej próby zresetowania stosunków z USA, polityką Zachodu w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej oraz przestrzeni poradzieckiej, zwróciła się do nowych partnerów. Iran stał się więc istotnym graczem umacniającym rosyjską pozycję w regionie w opozycji do Zachodu.

Stosunki z Rosją dla Iranu stanowią kluczowy sposób na podtrzymanie regionalnych interesów w dziedzinie bezpieczeństwa oraz na wzmocnienie obrony w czasie bezprecedensowych zagrożeń. Jednakże, wśród irańskich elit trwa dyskusja o tym w jaki sposób zapewnić swojemu państwu strategiczne bezpieczeństwo oraz spełnić gospodarcze cele na zasadzie równowagi pomiędzy Rosją a Europą.

Te dwa kraje zawiązały w Syrii praktyczne partnerstwo hard power w ramach podążania za realizacją regionalnych i globalnych interesów.  Mimo pewnych różnić w tym partnerstwie, konflikt ten będzie polem współpracy na linii Moskwa-Teheran przez jakiś czas ze względu na jego centralne znaczenie dla globalnych i regionalnych ambicji obu krajów.

Europa powinna zdać sobie sprawę z faktu, że partnerstwo pomiędzy Moskwą a Teheranem jest dużo bliższe niż jej partnerstwo z którymkolwiek z tych dwóch krajów. Zamiast realizowania polityki zmierzającej do rozbicia tego sojuszu, UE powinna zastanowić się w jaki sposób zaangażować bardziej oba te kraje w celu deeskalacji przemocy w Syrii. Niedawne odprężenie relacji z Iranem daje Europie pewną przewagę nad Stanami Zjednoczonymi oraz Rosją w osiąganiu konstruktywnych rozwiązań. Europa ma ograniczone możliwości, ale jeżeli dobrze wykorzysta swoje atuty, ma szansę wesprzeć pozytywną zmianę.