Dlaczego Europa powinna poprzeć reformę ukraińskiego rynku gazu

Europa stoi w obliczu kolejnego katastrofalnego odcięcia od dostaw gazu, jeśli spór pomiędzy Rosją i Ukrainą o jego ceny nie zostanie rozwiązany. UE stara się pomóc wynegocjować porozumienie między Rosją a Ukrainą, aby uniknąć powtórki z kryzysu gazowego w 2009 roku, który doprowadził do obniżenia dostaw rosyjskiego gazu do Europy przez Ukrainę. W czerwcu 2014 Rosja ponownie odcięła zaopatrzenie do ukraińskich konsumentów z powodu sporu dotyczącego płatności. Chi Kong Chyong, ekspert ECFR ds. energii, ostrzega, że ​​jeśli obecny spór nie zostanie szybko rozstrzygnięty, Ukraina może być zmuszona do korzystania z dostaw przeznaczonych dla Europy, by ochronić swoich obywateli przed skutkami zbliżającej się zimy. Ekspert twierdzi, że kolejny kryzys gazowy w Europie będzie zależeć od:

• Zdolności Ukrainy do importu gazu z Europy Środkowej
• Ilości gazu, który Ukraina zgromadziła w magazynach
• Dodatkowych dostaw gazu z Rosji w ramach ewentualnej umowy przejściowej, w której pośredniczyłaby UE
• Alternatywnych rosyjskich rurociągów do Europy z pominięciem Ukrainy

Nadchodzący kryzys ilustruje zależność Europy od rosyjskiego gazu i prawie monopolistyczną pozycję Ukrainy w jego tranzycie gazu Europy. Oznacza to, kiedy Rosja ogranicza lub odcina ukraiński gaz, staje się to problemem europejskim, ponieważ Ukraina sięga po rosyjskie dostawy przeznaczone dla europejskich klientów.

Chi Kong Chyong sugeruje, że Europa powinna naciskać Ukrainę do reformy rynku gazu, w celu wyeliminowania, w długoterminowej perspektywie, niebezpieczeństwa odcięcia przepływu energii do państw członkowskich Unii Europejskiej. W publikacji pt. „Why Europe should support reform of the Ukrainian gas market – or risk a cut-of” Chi Kong Chyong twierdzi, że obecny kryzys polityczny jest okazją do poprawy bezpieczeństwa energetycznego Ukrainy i Europy. Włączenie Ukrainy do jednolitego rynku gazu w UE zmniejszyłoby znaczenie kwestii jego tranzytu dla ukraińskiej gospodarki, a tym samym odpolityczniłoby gaz w stosunkach Ukrainy i Europy z Rosją.

Chi Kong Chyong zwraca uwagę, że Ukraina przez ostatnie cztery miesiące nie mogła magazynować gazu i być może będzie potrzebowała skorzystać z rurociągów tranzytowych do UE przed połową stycznia. Moskwa może wtedy zatrzymać całą dostawę do Europy, jak to miało miejsce w 2009 roku. Niektóre kraje europejskie podejmują kroki potrzebne do umożliwienia eksportu gazu na Ukrainę, aby uniknąć kryzysu energetycznego, jeśli Rosja wstrzyma europejskie dostawy.

W dłuższej perspektywie, Ukraina może zmniejszyć swoją zależność od rosyjskiego gazu poprzez rozwój własnych zasobów i import gazu z Europy. Ale w krótkiej perspektywie musi pilnie zreformować swoją nieefektywną politykę cenową, co zmniejszyłoby zużycie gazu przez przemysł, gospodarstwa domowe i producentów ciepła. Wprowadzanie konkurencyjnego rynku energii na Ukrainie doprowadziłoby również do:

• Zmniejszenia presji ekonomicznej, którą Rosja może wywierać na Ukrainie w ramach swojej polityki eksportu gazu.
• Wsparcia w przezwyciężeniu podziałów między państwami członkowskimi UE, które dotyczą polityki UE wobec Rosji i Ukrainy.
• Odpolitycznienia i normalizacji handlu energią między Europą i Rosją bez konieczności inwestowania w alternatywne rurociągi omijające obecne.
• Wsparcia UE w osiągnięciu ambitnych celów w zakresie zmian klimatu poprzez zapewnienie, że rosyjski gaz pozostanie częścią koszyka energetycznego Europy.

Na język polski przetłumaczył Bartosz Duda.