Państwo Islamskie w „regionalnym obiektywie”

Czym jest Państwo Islamskie? Prezentujemy najnowszy zbiór komentarzy i analiz ECFR z perspektywy państw Bliskiego Wschodu od Egitpu do Iranu.

Powstanie grupy, która przybrała nazwę Państwa Islamskiego (IS, znanego również jako ISIS/ISIL) i dokonana przez nią konsolidacja władzy w Iraku i Syrii zatrzęsły całym Bliskim Wschodem. Czerpiąc siłę ze sporów politycznych toczących się w czasie wojny domowej w obu krajach, grupa bojowników reprezentuje obecnie quasi-państwo w samym centrum regionu.

W serii 14 esejów ECFR zgłębia regionalne wymiary kryzysu związanego z IS, badając reakcję kluczowych aktorów na Bliskim Wschodzie, dynamikę stojącą za samym IS oraz jego wpływ na Syrię i Irak, a także szukając rozwiązań z punktu widzenia europejskiej polityki. Każdy z 14 artykułów prezentuje i omawia sytuację z perspektywy jednego z poszczególnych aktorów, określając zagrożenia i interesy, które wpływają na zmieniającą się sytuację.

Powstanie IS jest postrzegane jako poważne wyzwanie dla sąsiadujących państw i Europy, ale także jest wykorzystywane przez niektórych jako szansa na realizację swoich politycznych ambicji na arenie krajowej i regionalnej, pod pretekstem potrzeby działań w celu zachowania dotychczasowego statusu quo. W niektórych państwach, takich jak Irak czy Liban, zagrożenie ze strony IS doprowadziło do regionalnego konsensusu, w innych natomiast, jak Syria, sytuacja pozostaje bez zmian.

  • W skład zbioru wchodzą artykuły badające reakcję EuropyIrakuSyriiIranuArabii SaudyjskiejTurcjiKataruKuwejtuJordaniiLibanuIzraelaEgiptu Kurdów, a także artykuły na temat własnych regionalnych ambicji Państwa Islamskiego.

  • Patrząc z europejskiej perspektywy, Nick Witney przestrzega przed paniczną reakcją. Jego zdaniem „niebezpieczeństwo ze strony IS zostało przesadnie nagłośnione”, „a europejska interwencja militarna, prawdopodobnie przysporzyłaby więcej szkody niż pożytku… dlatego potrzebna jest odpowiednia perspektywa, nawet jeżeli powszechnie uznaje się, że IS stwarza zagrożenia ”.

  • W Iraku, gdzie ostatnie sukcesy IS spowodowały międzynarodową mobilizację przeciwko grupie, Sajad Jiyad analizuje jak „podział między szyicką większością, która kontroluje rząd i sunnicką mniejszością, z której niektórzy sprzymierzyli się z IS, utrwali się i to w sposób przypuszczalnie nieodwracalny ”.

  • W Syrii, zarówno reżim rządzący i rebelianci niewspółpracujący z IS, przede wszystkim postrzegają IS jako środek do uzyskania większego międzynarodowego wsparcia w trwającym konflikcie – pisze Julien Barnes-Dacey. „Tak długo jak szaleje wojna domowa w Syrii, międzynarodowe wysiłki, by pokonać IS militarnie, będą utrudnione”.

  • Syria jest także postrzegana jako główne miejsce dla walki z IS, zarówno dla Arabii Saudyjskiej jak i Iranu. Dla Rijadu, rozwiązanie musi obejmować usunięcie syryjskiego prezydenta Bashara al-Assada – pisze Nawaf Obaid i Saud al-Sarhan. „Rijad określił jasno, że jeżeli ma pojawić się jakakolwiek perspektywa na rzeczywisty sukces, należy wesprzeć wysiłki lokalnych bojowników. Naloty na pozycje IS muszą być powiązane ze znaczącym zwiększeniem wsparcia dla umiarkowanej walczącej syryjskiej opozycji.” Z kolei Teheran, według Ellie Geranmayeh, wierzy, że walka z IS „może tylko zakończyć się sukcesem poprzez współpracę z aparatem bezpieczeństwa syryjskiego prezydenta Baszszara al-Asada”.

„Europejskie rządy dokładnie rozważają regionalne konsekwencje militarnych postępów IS”, pisze Daniel Levy, dyrektor Middle East programme w ECFR. „Regionalni aktorzy będą naturalnie propagować ich własne, szerzej zdefiniowane strategie i narracje, tak więc Europa będzie musiała być nieustannie czujna, aby utrzymać swoją uwagę na tym, co jest potrzebne by chronić europejskie interesy. Mamy nadzieję, że ten zbiór esejów może przyczynić się do tej refleksji”.   

European Council on Foreign Relations nie zajmuje stanowisk zbiorowych. Publikacje ECFR reprezentują jedynie poglądy poszczególnych autorów.